Światowy Dzień Świadomości Autoagresji

Z kalendarza pedagoga... 1 marca - Światowy Dzień Świadomości Autoagresji

Problem autoagresji, w przeciwieństwie do agresji skierowanej na zewnątrz, jest traktowany marginalnie przez społeczeństwo i w dalszym stopniu postrzegany jako objaw choroby lub patologii.
Ofiary agresji i przemocy ze strony innych mają także znacznie większą szansę na empatyczne zrozumienie i pomoc niż ofiary samouszkodzeń. Działanie wymierzone przeciwko sobie spotyka się więc często z lekceważeniem i niechęcią. Autoagresja jest działaniem skierowanym przeciwko samemu sobie, w sposób pośredni bądź bezpośredni, ale nie jest zjawiskiem demonstrowanym przez ofiary, a przeciwnie samouszkodzenia są ukrywane, więc otoczenie zewnętrzne (rodzice, nauczyciele, pracownicy opieki) ma niewielkie szanse by podjąć skuteczną interwencję i szybką terapię. Samo określenie granic zjawiska autoagresji też jest trudne do ustalenia gdyż obejmuje zachowania zarówno powszechnie uznawane za normalne - związane z trendami mody (piercing, tatuaże, drastyczne diety itp.), które powodują jednak pewne deformacje ciała i mogą być przejawem zaburzeń psychicznych, jak i działania uważane za patologiczne.
W kontekście profilaktyki należy zauważyć iż zachowania autodestrukcyjne podejmowane są przez osoby w naszym bliskim otoczeniu, żyjące w „normalnych” domach, uczęszczające do szkół, którym jednak czegoś życiu brakuje, nie czują się szczęśliwe, nie radzą sobie z własnymi problemami i nie potrafią prosić innych o pomoc. Badania nad osobami dokonującymi samookaleczeń wykazują, że szczególnie często zachowania te występują w przypadku powiązania silnych konfliktów w środowisku z silnymi emocjami o zabarwieniu negatywnym: frustracja, gniew, poczucie winy, wstyd. W grupie młodzieży zachowania autoagresywne czterokrotnie częściej dotyczą dziewcząt.

Jak reagować?
Niezwykle istotne jest rozpoznanie przyczyn autoagresji, od których zależy dalsze działanie terapeutyczne. Jeżeli autoagresja dziecka wynika z zaburzeń czucia, warto zdecydować się na konsultację w kierunku terapii integracji sensorycznej. Dzieci uczą się zachowań, obserwując ważne dla nich osoby dorosłe - rodziców i nauczycieli. Ważne jest, aby uczyć dzieci myśleć o sobie dobrze, zwracać uwagę na jego osiągnięcia i starania, co pomoże zbudować ich wiarę w siebie. Dzięki temu nauczą się doceniać swoje sukcesy, będą zmotywowane i optymistyczniej nastawione do życia.
Czerwona lampka powinna nam się zapalić także wtedy, gdy zauważymy, że ktoś poniża siebie, kieruje na siebie krytyczne, obraźliwe wypowiedzi - nawet pozornie niegroźne stwierdzenia: „ale głupek ze mnie”. Werbalna agresja jest często lekceważona, zwłaszcza, że wielu dorosłych zachowuje się podobnie. Tymczasem praktyki związane z brakiem akceptacji siebie obniżają samoocenę, zmniejszają motywację do podejmowania inicjatywy, pogarszają kontakty z innymi.
Mimo tego, że autoagresja dotyka wielu osób, jest wciąż tematem tabu.

Paulina Sosnecka-Oleś
Agnieszka Pinior
pedagodzy szkolni